Sosyal ve hijyenik problemlere neden olur. Depresyon, kaygı, sosyal izolasyon gibi ciddi psikososyal sorunları beraberinde getirir. Yaklaşık yüzde 10-40 sıklıkla görülür. Ancak tam sıklığı hastanın başvurmaya çekinmesi ya da belli yaştan sonra normal kabul edilmesi nedeniyle bilinmemektedir. Toplumda 50’li yaşlar ve 70’li yaşlarda iki farklı dönemde sıklığında artış görülür.
İdrar kaçırmayı anlatabilmek için kısaca üriner sistemden bahsetmek gerekir. Böbreklerden süzülen idrar, üreter denen kanalcıklarla idrar torbasına (mesane) gelir. Burada birikir. Mesaneyi dışarıya bağlayan idrar kanalına üretra denir. Üretra üzerinde bulunan kas grupları (sfinkterler) idrar kaçağını önler. İstenilen zamanda idrar yapılmasını sağlar. Bahsedilen anatomik yapılar sinir sistemi ile ilişkilidir.
Kadınlarda idrar kaçırma nedenleri oldukça fazladır. Genetik ve ailesel yatkınlık, doğuştan ya da sonradan oluşan anatomik ve nörolojik bozukluklar, ilerleyen yaş, menapoz, kilo artışı, obezite, kronik hastalıklar (kalp hastalığı, şeker hastalığı, astım, koah), gebelik, doğum, travmatik doğum, doğum yırtıkları, ilaçlar, karın içi basıncı artıran spor dalları-meslek grupları, geçirilen cerrahiler, radyasyona maruziyet, pelvik organ sarkmaları, kronik kabızlık, çay, kahve tüketiminde aşırılık vs. çeşitli idrar kaçırma nedenleridir.
En sık stres tipi üriner inkontinans (idrar kaçırma) görülür. Fiziksel aktivite esnasında görülür. Karın içi basınç artışı olan durumlarla ilişkilidir.Öksürürken idrar kaçırma en sık şikayettir. Öksürme, gülme,hapşırma ve ağır kaldırma esnasında sıklıkla idrar kaçırırlar, kaçak miktarı azdır. İdrar kaçırmadan önce idrara çıkma hissi yoktur. Üretral hipermobilite(destek yapılarında yetersizlik nedeniyle üretra ve mesane boynunda hipermobilite oluşur) ve intrensek sfinkter yetmezliği(nöromusküler hasar) nedenleridir.
İkinci sık Urge (sıkışma) tipi (AAM) üriner inkontinanstır.Sıkışma tipi idrar kaçırma detrüsör hiperrefleksisi ve detrüsör instabilitesiyle ilişkilidir. Mesane doluluğundan bağımsız ani işeme hissi sonrası idrar kaçırma görülür. Kaçak miktarı fazladır.
op. dr. ayşegül baylas şahin
sorularınızı cevaplıyor
Eğer isterseniz, online randevu talebi oluşturun ve ekibimiz sizinle iletişime geçsin.
DİĞER İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ NELERDİR?
- Mikst tip üriner inkontinans: Sık görülür. Stres ve Urge inkontinansın komponentlerini içerir.
- Taşma tipi üriner inkontinans: Hipotonik detrüsör(mesane kapasitesi artmıştır, rezüdü idrar artmıştır.) ve üretral obstrüksiyonlarla ilişkilidir. Düşük hızlı sürekli damlama şeklinde görülür.
- Fonksiyonel tip üriner inkontinans: Fiziksel yetmezlik ya da kişinin tuvalete gitmesine engel nedenler bulunmasıyla oluşan idrar kaçırmadır.
- Geçici üriner inkontinans: İdrar yolu enfeksiyonları, geçici ilaç kullanımı gibi nedenlerle ilişkilidir.
- Yapısal inkontinans: Doğuştan ya da sonradan oluşan anatomik sorunlar nedenli fistül (bağlantı-kanal) oluşmasına bağlıdır.
- Psikojenik inkontinans: Duygu durumu buzuklukları depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar kaynaklı idrar tutamama durumudur.
- Koital inkontinans: Kadınlarda idrar kaçırma nedenlerindendir, cinsellik esnasında idrar kaçırma durumu oluşur.
ÜRİNER İNKONTİNANS (İDRAR KAÇIRMA) TANISI NASIL KOYULUR?
İdrar kaçırma şikayetiyle başvuran kadının öyküsü detaylı bir şekilde alınır. İdrar kaçırmanın ne zaman başladığı, şiddeti, gün içindeki sıklığı ve dağılımı, miktarı, eşlik eden başka belirti varlığı sorgulanır. Ek hastalıklar, geçirilmiş cerrahiler, kullanılan ilaçlar, varsa doğum öyküsü, menapoz durumu değerlendirilir. İşeme hissi varlığı, yetişememe, gülme ve öksürme ile birlikteliği gibi belirleyici unsurlar sorgulanır. Genel fizik muayenede organ patolojileri, kitle gibi anormal durumlar araştırılır.
İdrar kaçırma muayenesinde vulva, vajen araştırılır. Rahim sarkması (uterin desensus), mesanede sarkma ( sistosel) , bağırsakta sarkma (rektosel), doğumlara bağlı yırtıklar, enfeksiyon, dokularda incelme( atrofi), ödem, spontan idrar kaçağı,ıkınmakla idrar kaçağı araştırılır. İşeme günlüğü tutulur. Muayenede stres test, Q testi, rezidü idrar bakılır, nörolojik muayene yapılır. İdrar testi, idrar kültürü, açlık şekeri gibi genel kan değerleri bakılır. Uygunsa ürodinami yapılır. Tüm muayene ve testlerin ardından hastanın inkontinans tipi ve muhtemel nedeni belirlenir. Tedavi seçenekleri değerlendirilir.
STRES TİPİ ÜRİNER İNKONTİNANS (STRES TİPİ İDRAR KAÇIRMA) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Hayat tarzı değişiklikleri: Kafeinin azaltıIması, sıvı kısıtlaması, sigara bırakılması, kabızlığın önlenmesi, kilo kaybı önerilir.
Mesane eğitimi: Davranış tedavisi: idrar kaçırma sıklığına göre tuvalet sıklığı belirlenir.
Pelvik taban kas eğitimi: en az 3 ay denenmelidir.
Tedaviler yetersiz kalırsa cerrahi planlanmalıdır. Midüretral sling operasyonları günümüzde en çok tercih edilen ameliyatlardır. Basit, etksi hemen başlar. Komplikasyon miktarı daha azdır. Sentetik askı metaryaller kullanılır. (TVT ve TOT operasyonları)
AŞIRI AKTİF MESANE (URGE İNKONTİNANS) NEDİR?
Nedeni tam anlaşılmamış olmakla birlikte birçok etken sıklığını artırır. Sıkışma hissi temel şikayettir. Azalmış işeme hacmi, artmış işeme sıklığı ve idrar kaçırma olur. Azalmış uyarılma zamanı ile işeme hissi gelir gelmez işeme gerçekleşir. Hasta tuvalete yetişemez.
AŞIRI AKTİF MESANE TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Hasta desteği sağlanır. İnkontinans hakkında eğitim verilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, kegel egzersizi ve antimuskarinik ilaçlar kullanılır.
LAZERLE İDRAR KAÇIRMA TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Hastaların idrar kaçırma şikayetine yönelik lokal doku yenileme esasına dayanan tedavi yöntemidir. Lazerin verdiği ışın ve ısı uygulanan bölgede kolajen üretimi artar. Böylece idrar torbasındaki sarkmalar azalır ve destek dokular güçlenir. Orta ve hafif derece idrar kaçırmalarda ve karışık tip idrar kaçırmalarda etkinliği mevcuttur. Daha önce idrar kaçırma ameliyatı olmuş ancak yeterli oranda tedavi başarısı sağlanamamış hastalarda destek tedavisi olarak başarılı sonuçlar verir. Son zamanlarda erken yaşlarda başlayan idrar kaçırmalar için koruyucu amaçlı seanslar önerilmektedir.
Lazerle idrar kaçırma tedavisi kolay uygulanabilirliği, ağrısız olması, kısa sürede işlemin bitmesi, kişinin eş zamanlı normal gündelik hayatına devam edebilmesi ve doz artırılarak tekrarlanabilmesi tercih sebeplerindendir. Herhangi kesi, dikiş, ağrı kesici ihtiyacı olamaz. Genellikle 3 seans uygulanır. Hasta ihtiyacına göre sıklık ve seans sayısı hekim tarafından belirlenir. Yıllık tek seanslık hatırlatma uygulaması tedavinin başarılı kalması sağlanır. Uygun dozda, doğru kullanım ve sıklıkla seanslar yapılır. Tedavi sürecini uygulayan hekim alınan yanıta göre düzenler. Güvenilir ve tecrübeli ellerde yan etkisi minimaldir. Doku yenilenmesine destek amaçlı lazerle kombine mezoterapi ve platelet rich protein (PRP) uygulamaları başarı oranını artırmaktadır.
İDRAR KAÇIRMA AMELİYATLARI NELERDİR? nasıl yapılır?
Mikst tip veya stres tip idrar kaçırması olan hastalarda tedavide altın standart cerrahidir. Cerrahi yöntemler farklı teknikler kullanılarak yapılabilir. Karından Burch operasyonu ya da vajinal yoldan TVT (transvajinal teyp), TOT (transobturator teyp) planlanabilir.
Cerrahi sonrası sıklıkla aynı gün ya da 1 gün sonra hasta taburcu olur. Tam iyileşme yaklaşık 4-6 haftadır.